Böyle Ne Sıfatı? Güç, Toplum ve Kimliğin Siyaset Bilimindeki Yansımaları
Siyaset bilimi, yalnızca iktidarın kimde olduğu sorusuna değil, aynı zamanda bu iktidarın nasıl tanımlandığına ve kimler tarafından meşrulaştırıldığına da cevap arar. “Böyle ne sıfatı?” sorusu, aslında görünüşte dilbilgisel bir sorgu gibi dursa da, toplumsal düzenin derinlerine inen bir iktidar sorgulamasıdır. Bu soru, gücü elinde bulunduranların kendilerine atfettikleri unvanlara, meşruiyet iddialarına ve toplumsal hiyerarşiyi sürdürme biçimlerine meydan okur.
İktidarın Sıfatları: Kim Tanımlar, Kim Tayin Eder?
İktidar, yalnızca devletin tepesinde konumlanmış yöneticilerden ibaret değildir; o, kurumların, ideolojilerin ve hatta gündelik dilin içine sinmiş bir görünmez ağ olarak işler. “Böyle ne sıfatı?” ifadesi, bireyin bu görünmez ağ içindeki yerini sorgulamasıdır.
Kurumlar, bireylere roller atfeder — vatandaş, memur, seçmen, kadın, erkek… Ancak bu sıfatlar gerçekten özgür iradeyle mi kabul edilir, yoksa ideolojik aygıtların dayattığı kimlik kalıplarının bir yansıması mıdır? Althusser’in “ideolojik aygıt” kavramıyla düşündüğümüzde, bu sıfatlar birer çağrıdır; bireyi toplumsal düzenin içinde tanımlanmış bir pozisyona sabitler.
Güç İlişkilerinin Cinsiyeti
Siyaset bilimi uzun yıllar erkek egemen bir bilgi alanı olarak şekillenmiştir. Erkek bakış açısı genellikle strateji, rekabet ve güç kavramları etrafında inşa edilir. Kadın bakış açısı ise, bu katı güç anlayışını dönüştürerek, demokratik katılım, duygudaşlık ve toplumsal etkileşim merkezli bir siyasal tahayyül sunar.
Bu iki yaklaşımın kesiştiği noktada “Böyle ne sıfatı?” sorusu, bir kimlik isyanına dönüşür: Kadınlar, sadece temsilde değil, tanımlamada da söz sahibi olmak isterler. Erkeklerin tarih boyunca belirlediği siyasal sıfatlara alternatif bir dil, daha kapsayıcı bir siyasal bilinç önerir.
Vatandaşlık ve İdeoloji: Aidiyet mi, Sorgu mu?
Vatandaşlık kavramı, modern devletin en güçlü sıfatlarından biridir. Fakat bu sıfat, her birey için eşit anlam mı taşır? Devletin koruması altında olmak, aynı zamanda devletin ideolojik sınırları içinde var olmak anlamına da gelir.
“Böyle ne sıfatı?” sorusu burada bir karşı duruş haline gelir: Vatandaş, kendisine biçilen rolü sorgular, aidiyetinin sınırlarını yeniden tanımlar. Kim için vatandaşız? Hangi ideolojinin gölgesinde yaşıyoruz?
Bu sorular, demokratik düzenin yüzeyindeki parıltıyı kazıyarak altındaki güç ilişkilerini açığa çıkarır. Çünkü vatandaşlık, yalnızca bir kimlik değil, aynı zamanda bir itaat biçimidir.
İktidarın Meşruiyet Krizi
Toplumun gözünde meşru sayılmak için iktidar sürekli sıfatlara ihtiyaç duyar: “Milli”, “demokratik”, “ahlaki”, “reformcu”… Ancak bu sıfatlar, iktidarın içeriğini değil, algısını şekillendirir.
İktidar, sıfatlarla kendini parlatırken, vatandaşın sessizliğini de meşrulaştırır. “Böyle ne sıfatı?” sorusu, tam da bu sessizliği kıran bir çağrıdır — bir meydan okumadır.
Toplumsal Düzenin Çatlaklarında Yeni Bir Dil
Bugünün siyasetinde, güç artık yalnızca iktidar sahiplerinin tekelinde değildir. Sosyal medya, sivil hareketler, kadın örgütleri ve gençlik ağları, sıfatların yeniden yazıldığı bir çağ başlatmıştır.
Artık bireyler, “kadın lider”, “genç aktivist” ya da “toplumsal muhalif” sıfatlarını sadece kabul etmiyor; kendileri yaratıyor.
Bu dönüşüm, siyasal alanın sınırlarını genişletiyor. Gücün eril diline karşı demokratik bir çoğulluk dili yükseliyor.
Provokatif Bir Soru: Sıfatsız Olabilir Miyiz?
Belki de asıl soru şu: Gerçek özgürlük, hiçbir sıfata ihtiyaç duymadan var olabilmek midir?
Bir insan, “kadın”, “erkek”, “muhalif”, “vatandaş” ya da “lider” olmadan da siyasal bir özne olabilir mi? Yoksa kimliğimiz, her zaman bir ideolojik çerçeveye mahkûm mu?
Siyaset bilimi, bu soruya kesin bir yanıt veremez. Ancak “Böyle ne sıfatı?” cümlesi, bir düşünsel kapı aralar: Gücü sorgulamak, sıfatların ötesinde bir siyasal bilinç geliştirmektir.
Belki de asıl devrim, sıfatların değil, sessizlerin ses bulduğu bir düzen kurmaktır.